Jagiellonowie, historia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Jagiellonowie Władysław Jagiełło
Władysław Warneńczyk Kazimierz Jagiellończyk
Władysław Jagiellończyk Jan Olbracht Aleksander Zygmunt I Stary
Ludwik Jagiellończyk Zygmunt II August
Unie polsko – węgierskie (unie personalne czyli państwa łączy osoba władcy)
- Ludwik Andegaweński (po śmierci Kazimierza Wielkiego), wydał przywilej w Koszycach w 1374
- Władysław Warneńczyk (zginął w bitwie pod Warną z Turkami w 1444r)
Unie polsko – litewskie
1385r w Krewie Jagiełło przyjął chrzest, poślubił Jadwigę miał włączyć P do L
1413r w Horodle Litwa jest osobnym księstwem, ma Wielkiego Księcia, który uznaje zwierzchność Polski
1569 w Lublinie Zygmunt II August połączył oba państwa (unia realna) P i L miały wspólnego króla, sejm, politykę, monetę, przywileje osobne urzędy, skarb, armię, prawo. Powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów
Spory z Krzyżakami:
- Władysław Łokietek – utracił Pomorze w 1309 ( Krzyżacy pokonali Brandenburczyków ale zajęli
Pomorze, Łokietek był zajęty buntem w Krakowie, w 1331 stoczył wojnę ale nie odzyskał Pomorza i utracił Kujawy i ziemię dobrzyńską
- Kazimierz Wielki – rozmowy z Krzyżakami w Kaliszu w 1343r, Pomorze u Krzyżaków jako jałmużna,
odzyskujemy Kujawy i ziemię dobrzyńską
- Władysław Jagiełło – 1409-1411, powodem bunt Litwinów na Żmudzi, pokój w Toruniu, Żmudź wraca
do Litwy.
- Kazimierz Jagiellończyk – 1454-1466, wojna 13 letnia, na prośbę mieszczan Pomorza król ogłasza
inkorporację, pokój w Toruniu, do Polski wraca Pomorze Gdańskie, Warmia, ziemia chełmińska i michałowska, Krzyżacy są lennikami Polski
- Zygmunt I Stary – 1519-1525, Krzyżacy nie wywiązywali się z powinności lennych, pokój w Krakowie
Mistrz Zakonu Albrecht Hohenzollern przyjął luteranizm, rozwiązał Zakon, został władcą Prus Książęcych i lennikiem Polski (lennem są Prusy do „potopu” do 1657 r)
Inne wojny:
- z Moskwą -1514r bitwa pod Orszą sukces Polski, Moskwa chce odzyskać ziemie ruskie będące w
granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego
-o Inflanty – Zygmunt II August, z Rosją, Szwecją i Danią, Mistrz Zakonu Kawalerów Mieczowych
rozwiązał Zakon, przyjął luteranizm, włączył do Polski Inflanty, zatrzymał Kurlandię jako lenno Polski.
Demokracja szlachecka: forma rządów w której wpływ na władzę ma szlachta
- przywileje – Koszyce, 1374r, Ludwik Węgierski, szlachta płaci jeden podatek w wysokości 2 gr z łanu
Nieszawa, 1454r, Kazimierz Jagiellończyk, bez zgody szlachty król nie może rozpocząć wojny
Radom, 1505r, Aleksander, nihil novi, nic nowego bez zgody szlachty
- sejmik ziemski – zjazd szlachty z danej ziemi aby wybrać posłów na sejm walny.
- sejm walny – składa się z izby poselskiej (tworzą ją posłowie szlacheccy wybrani na sejmikach )
oraz z senatu (tworzą ją biskupi i urzędnicy np. wojewodowie, kasztelanowie, kanclerz,
marszałek, podskarbi, hetman)
- sejm konwokacyjny – przygotowywał czas i miejsce wolnej elekcji
- sejm elekcyjny – wybierał króla, na sejm mogła przybyć każdy szlachcic (elekcja viritim)
- prawa szlachty – do wyboru króla, do udziału w sejmach, do sprawowania urzędów w państwie, nietykalność osobista, obciążenie chłopów pańszczyzną
- podział szlachty – magnaci, szlachta średnia, szlachta zagrodowa, szlachta gołota
- egzekucja praw i dóbr –ruch szlachty, która domagała się, by władcy przestrzegali przywilejów
szlacheckich, nie rozdawali dóbr królewskich (królewszczyzn) zasłużonym urzędnikom (tak rosły fortuny niektórych rodów) oraz nie nadawali kilku urzędów jednej osobie.
Ruch ten miał miejsce za panowania Zygmunta I i Zygmunta II Augusta
Reformacja – ruch w kościele zachodnim zmierzający do odnowy. Zapoczątkował go w 1517r. Marcin
Luter (został wyklęty przez papieża, poparty przez świeckich władców)
Podłoże – krytykowano sprzedaż odpustów, bogactwo kościoła, zaniedbywanie wiernych, silną pozycję
kościoła w państwie.
Nowe wyznania:
-luteranizm – Pismo Św. jedynym źródłem wiary, 2 sakramenty, brak kultu świętych, brak celibatu, brak
zwierzchności papieża
-kalwinizm – jak wyżej i przekonanie że każdy w chwili urodzin jest przeznaczony do zbawienia lub
Potępienia (predestynacja)
-anglikanizm – król Anglii jest głową kościoła
-antytrynitaryzm (arianizm) – odrzucają boskość Chrystusa, chrzest dzieci, nie dbają o zaszczyty
Kontrreformacja lub odnowa kościoła – działania zmierzające do zatrzymania reformacji
-Sobór w Trydencie w 1545 - nic nie zmienił w sprawie wiary (Pismo Św. + dogmaty, 7 sakramentów,
komunia pod jedną postacią) -od księży wymagano seminarium, sutanny, prowadzenia ksiąg parafialnych
-inne metody: zakony prowadzące szpitale i szkoły (jezuici), Św. Inkwizycja, Indeks Ksiąg Zakazanych, barok
W Polsce popularny był: luteranizm (w miastach, na granicy z Niemcami w Prusach Książęcych)
kalwinizm (szlachta, której odpowiadał wpływ na sprawy kościoła)
W Polsce nie prześladowano innowierców. Zygmunt II August nawet zawiesił wykonywanie wyroków sądów kościelnych przez starostów.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]